Petrolünü dışarıdan alıyorsan
arabanın deposu her zaman dolarla dolar

Akaryakıt pahalı mı?
2021 Kasımının 20’sinde bunun cevabını aramak için sanaldan da olsa şöyle bir dolaşalım bakalım.
Depoyu Edirne’den dolduruyoruz dışarıda bir sürprizle karşılaşmamak için.
95 oktan benzin bugün 8,64 TL olmuş.
Vay canına, ne bu pahalılık!
Daha geçen yıl bu zamanlarda 6,61 değil miydi?
Neden bu yüzde 50’lik artış acaba?
Benzinci lafa karışıyor:
Beyim dışarıdan geliyor ya mal.
Hani dolar falanla…
Böl bu günkü 8,64’e satılan benzini bu günün 11,26'lık kuruna; ne çıktı?
“0,76 dolar”
Pahalı mı?
“Ama” diyorum, “1 dolar geçen sene tam bu günlerde kaç liraydı ki?”
-7,70 TL
Peki kaç dolarmış yani bizde benzin?
-O zaman da 7,70/11,26=0,68 dolardı.
Yani çok ufak bir fark olmuş. Dolarla alsaydık hep mesela, bu gün 0,08 dolar fark edecekti. sadece. O da ham petrol fiyatlarındaki artış yanında devede kulak.

Bir şey daha sorayım:
Dünyada petrol fiyatları 20 kasım 2020’de varili 44.20 dolardan bu gün 78,89 dolara yani yaklaşık iki katına çıkmışken her ülke gibi dolarla alıp pompada sana dolarlı maliyetine göre satılması gereken bu meret bizde zamlanmış mı?
-Hayır, dolar fiyatına bakarsak bizim pompalarda zamlanmamış tabii… Eğer dünyadaki ham petrol fiyatlarına göre artsaydı aslında şimdi litre fiyatının bizde de 1,35 dolar yani en az 15,20 lira olması lazımdı.
Olur mu ileride?
Olacağına bak.
*
Sınırı geçtik Bulgaristan'dayız.
-Kaç para sizde 95 oktan benzin komşu?
-TL ile ödeyeceksin gibi söyleyeyim sana: 15,48 lira.
-Yapma yahu, bu ne pahalılık?
-Neresi pahalı komşu? Hadi yine senin para cinsinden söyleyeyim de anla: Gir şimdi bizden çıkıp Yunanistan’a “Yasu komşu" de, "sende benzin kaça ?"
-22,60 TL.
Oradan geç İtalya’ya 22,35 lira ödersin.
Bak sende “Almancı” çoktur, gitmesen de sor bir de onlara; göreceksin 21,29 liradır litresi benzinin oralarda sizin paraya göre.
Şimdi söyleyin bakalım, bir Bulgar ya da bir Yunan vatandaşı gelip Türkiye’deki benzin fiyatlarını görse “Aman siz Türklerde benzin ne kadar ucuz buradan mı alsam hep gelip" demez mi?
Böyle bir durumda siz o adama "yapma yahu neresi ucuz" demez misiniz?
Dersiniz?
“Ama bizde Bulgar'daki, Yunan'daki kadar kazanç yok”
Yani demek ki burada mesele fiyatın ne olduğundan daha çok “cebindeki para”, “kazanamama” ya da giderek yoksullaşma” anlaşılan.
*
Merak ettim: Ya Dünya’da durum ne?
Çok enteresan:
Bu gün itibariyle ve anlaşılsın diye bizim paraya yani liramıza çevirerek söyleyeyim:
Dünyadaki 167 memleketin bu günkü benzin fiyatlarına baktığımızda, toprağından petrol fışkıranlar da dahil bunlardan sadece 28’inde bizdeki gibi ya da bunun altında fiyat var.
Kalan 139’unda benzinin fiyatı bizden yüksek.

Ha bu arada, bu fiyatı düşük 27ülkeyi tek tek sayayım da sen onların ortak özelliklerini düşün:
"İran, Suriye, Angora, Cezayir, Kuveyt, Nijerya, Türkmenistan, Etiyopya, Kazakistan, Malezya, Irak, Bahreyn, Haiti, Bolivya, Katar, Kolombiya, Mısır, Azerbaycan, Arabistan, Oman, Ekvator, Sudan, Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri, Kırgızistan, Tunus, Surinam."
Yani ya zaten toprağından petrol fışkıran ya da "az gelişmiş" ülkeler.
Acaba bunun hikmeti ne ki?
Gelişmiş ülkelerin hemen hepsinde benzin pahalı ve bu fiyatlar, bazılarını söylediğim gibi 2 dolar ve yukarısı. Hatta İsrail’de ve Norveç’te 2,2 Hollanda’da 2,26 Hong Kong’da 2,63 dolar.
2,63 dolar da 30,5 lira eder. Müthiş değil mi?
Peki, nerede mi yazılı bu fiyatlar?
Açın bakın Interneti: https://tr.globalpetrolprices.com/gasoline_prices/
*
Türkiye’de ne yazık ki benzin, mazot, gaz fiyatları konuşulurken yaygın bir kanı var: "en pahalı bizde".
Merak edip işi biraz daha araştırmak isteyenler için ise internetten kolayca ulaşabilecekleri ve gün gün, memleket memleket görebilecekleri adresin ulaşım bağlantısını verdik.
Rakamlar hem dolar hem TL cinsinden yukarıdaki örneklerde.
Dileyen girip baksın ve istediği analizi yapsın.
Galiba “en pahalı” değil de “halkının pahalı bulduğu, ödemede zorlandığı” demek daha doğru. Çünkü memlekete bakan yabancı da “sizde ne ucuz “diyor işin enteresan tarafı.
Şimdi denecek ki “peki petrol her yerde bu fiyatlarda ve üstelik dolar bazında ucuz da niye bize pahalı geliyor, almakta zorlanıyoruz?”
Hah, işte asıl üzerinde durmamız gereken konu tam da bu:
“Bizden pahalıya kullandıkları halde neden diğer ülkelerin insanları bizim gibi feryat etmiyor da biz ediyoruz?”
İşte burada “pahalılık” denen şeyin iktisatta ne anlama geldiğini söylemek gerekiyor.

İsterseniz konuya bir örnekle başlayalım:
Diyelim ki paranız çok, domatesin kilosu çıkmış 20 liraya.
Dert mi sizin için, “ver şuradan beş kilo” diyorsunuz.
Diyelim ki paranız yok, domates yine 20 lira.
Aynı domatesin aynı satıcıda aynı fiyatla satılması sırasında fiyatın birine göre normal, diğerine göre ulaşılamaz” olmasında belirleyici olan nedir?
Fiyat mı? Yoksa bu iki kişinin satın alma gücü arasındaki fark mı?

Türkiye’de fiyatlar bir ölçüde dolar bazında da artsa bile ortalama insanımızın asıl meselesi fiyatların artması değil, kendi satın alma gücünün düşmesidir.
Çok şeyde olduğu gibi benzinde de böyle.
Üstelik hem milli gelirden payınıza düşen, hem paranızın “itibarı” giderek düşüyorsa “pahalılık” her zaman karşınızdadır.
bakalım bu koşullarda hem arabalarımızı sürüp hem o “itibarı” nasıl koruyacağız.